उसाच्या अपेक्षित उत्पादनासाठी योग्य बियाण्याची निवड करावी. तसेच ऊस लागवड (Us lagwad) रोप लागवडीचे तंत्र, जमिनीची सुपीकता, खतांचा संतुलित वापर, संजीवकांचा वापर, आंतरपिके, ठिबक सिंचनाचा वापर, तण नियंत्रण आणि पीक संरक्षण या उत्पादनावर परिणाम करणारे बाबींचा विचार केल्यास आपण निश्चितच अपेक्षित उत्पादनाचे उद्दिष्ट गाठू शकतो.
जमीन सुपीक करणे :
पूर्व हंगामी Us lagwad उसासाठी मध्यम तसेच भारी मगदूराची उत्तम विचारायचे निचऱ्याची जमीन असावी. मातीचा सामू (pH) 6.5 ते 8 या दरम्यान असावा. कार्बनचे योग्य प्रमाण राखण्यासाठी निंबोळी पेंड, आंतरपीक, पीक फेरपालट याबरोबरच जमिनीत ओलावा ठेवावा. सेंद्रिय खतासाठी शेणखत, लेंडी खत, हिरवळीचे खत, गांडूळ खत, प्रेसमड कंपोस्ट, पोल्ट्री खत ,किंवा शेतात मेंढ्या बसवणे या पर्यायांचा जरूर वापर करावा.US lagwad
उसाचे पीक घेत असताना अगोदरच्या उसाचे पाचट जमिनीत कुट्टी करून गाढावे. त्यानंतर खरिपात सोयाबीनचे पीक घ्यावे किंवा उसाची लागण करण्यापूर्वी तीन महिने अगोदर ताग किंवा धैंच्या हे हिरवळीचे पीक घ्यावे. यामुळे जमिनीमध्ये कार्बनचे प्रमाण वाढते. या तंत्राने जमीन सुपीक, सधन आणि जिवाणू समृद्ध होऊन सेंद्रिय कर्ब वाढण्यास मदत होते. त्यामुळे मुख्य अन्नद्रव्य पिकास उपलब्ध होऊन ऊसाची आणि कांड्यांची संख्या,कांड्यांची लांबी जाडी, उसाचे वजन वाढल्याने उत्पादनात भरघोस वाढ होते.
सुधारित जाती व बेणे निवड (US lagwad) :
पूर्व हंगामी उसाची लागवड करण्यासाठी फुले 265, को 86032 या मध्यम पक्वतेच्या तसेच फुले 1001, को 94012, व्ही.एस.आर. 8005 आणि कोल्हापूर विभागासाठी को 92005 या सुधारित व अधिक साखर उतारा देणाऱ्या जातींची निवड करावी. लागणीसाठी ऊस लागवड बेणे मळ्यात वाढवलेले 9 ते 10 महिने वयाचे निरोगी, रसरशीत, लांब कांड्यांचे, फुगीर डोळ्याचे आणि अनुवंशिक दृष्ट्या शुद्ध बेणे वापरावे.
आंतरपीके :
आडसाली उसामध्ये भुईमूग, चवळी, सोयाबीन, भाजीपाला, तर पूर्व हंगामी उसामध्ये बटाटा, कांदा, लसूण, पानकोबी, फुलकोबी, पालेभाज्या, हरभरा, वाटाणा, आणि सुरू उसामध्ये उन्हाळी भुईमूग, पानकोबी, फुलकोबी, नवलकोल, मेथी, कोथिंबीर, गवार, भेंडी, इत्यादी पिके आंतरपीक म्हणून घेता येतात.US lagwad
बियाणे/बेणे प्रक्रिया :
बेणे मळ्यात वाढविलेले १० ते ११ महिने वयाचे निरोगी, रसरशीत आणि अनुवंशिकदृष्टया शुध्द बेणे वापरल्यास ऊस उत्पादनात १५ ते २० टक्के वाढ होते. उस बेणे लागवणीपूर्वी १०० लिटर पाणी + ३०० मि.ली. मेलॅथिऑन + १०० ग्रॅम बाविस्टीनची १० मिनीटांसाठी बेणे प्रक्रिया केल्यानंतर जिवाणूंची बीज प्रक्रिया करावी. यामुळे बुरशीजन्य रोग आणि खवले किडीचा बंदोबस्त होतो.
असेटोबॅक्टर आणि स्फुरद विरघळणारे जीवाणू खतांचे प्रमाण अनुक्रमे १० किलो आणि १.२५ किलो प्रति १०० लिटर पाण्यात मिसळून केलेल्या द्रावणात उसाच्या टिप-या ३० मिनीटे बुडवून लागण करावी. यामुळे नत्राखतामध्ये ५० % ची तर स्फुरद खतामध्ये २५ % बचत करता येते.US lagwad
सुपरकेन नर्सरी तंत्रज्ञान (US lagwad) :
या तंत्रज्ञानामध्ये एक डोळ्याची टिपरी कांडी जुन्यांच्या निवळीमध्ये (0.3%) रात्रभर कांड्या बुडवून ठेवाव्यात म्हणजे रोपवाटिकेत रोपांची उगवण चांगली होते. गादीवाफ्यात खताचे गोणपाटावर 2 इंच पोयटा मातीचा थर देऊन त्यावर बीजप्रक्रिया केलेले बियाणे एकसारखे पसरून नंतर पुन्हा शेणखत, पोयटा मातीने झाकावे. तुषार सिंचनाने पाणी देऊन पाचटाने झाकावे. उष्णतामान कमी असल्यास पॉलिथिन ताडपत्रीने झाकावे. चार दिवसांनी पाचट आणि ताडपत्री बाजूला करावी. त्यातून उसाचे जोरदार धुमारे उगवलेले दिसतात. त्यांची योग्य ती निगा राखून 3 ते 4 आठवड्यात लागण करावी.
ऊस लागवड :
उसाची लागवड 15 ऑक्टोबर ते 30 नोव्हेंबर या कालावधीत करावी. रिझरच्या साह्याने भारी जमिनी 4.5 ते 5 फुटावर व मध्यम भारी जमिनीत 4 ते 4.5 फुटावर सऱ्या पाडाव्यात. सरीची लांबी उतारानुसार 20 ते 40 मीटर ठेवावी. एक डोळा पद्धतीने डोळा वरच्या बाजूस ठेवून एक फुट अंतरावर व दोन डोळ्यांची टिपरी लावायची असल्यास 2 कांड्यामधील अंतर अर्धा फूट ठेवून डोळे बाजूला येतील अशा पद्धतीने लागण करावी. या उसाची लागवड 15 ऑक्टोबर ते 30 नोव्हेंबर या कालावधीत करावी.US lagwad
ऊस लागवड खत व्यवस्थापन :
आपल्याला अपेक्षित उत्पादनाचे उद्दिष्ट गाठायचे असेल तर माती परीक्षण करून त्या आधारे शिफारशीत रासायनिक खताच्या मात्रा दिल्यास फायदेशीर ठरेल. खतांचा पुरेपूर, कार्यक्षम वापर होण्यासाठी खते फेकून न देता ती जमिनीतून पेरून द्यावी जेणेकरून खते मातीआड होतील. शक्य असल्यास ठिबक म्हणून खताच्या मात्रा (फर्टिगेशन) सोडाव्यात.US lagwad
सूक्ष्म अन्नद्रव्यांची कमतरता असणाऱ्या जमिनीसाठी हेक्टरी 25 किलो फेरस सल्फेट, 20 किलो झिंक सल्फेट, 10 किलो मँगेनीज सल्फेट आणि 5 किलो बोरॅक्स चांगल्या कुजलेल्या शेणखतामध्ये मुरवून(5 ते 6 दिवस भट्टी लावून) सरीतून द्यावे.
पूर्व हंगामी ऊसासाठी खालीलप्रमाणे खत नियोजन करावे…
सिंचन व्यवस्थापन :
हंगामानुसार उन्हाळ्यात 8 ते 10 दिवसांनी पावसाळ्यात गरजेनुसार 14 ते 15 दिवसांनी व हिवाळ्यात 18 ते 20 दिवसांनी पाण्याच्या पाळ्या द्याव्यात. पाण्याचा अतिरेक वापर करू नये. जास्त पाण्यामुळे जमिनी क्षारयुक्त बनते तसेच अन्नद्रव्यांचाही या ऱ्हास होतो. ठिबक सिंचनाचा वापर केल्यास पाणी व खतांची ही बचत होते.
राज्यातील शेतकऱ्यांना आनंदाची बातमी मुख्यमंत्री सौर कृषी पंप योजना 2025 सुरू
आंतर मशागत (US lagwad) :
- पीक ४ महिन्याचे होईपर्यत २ – ३ खुरपण्या कराव्यात व दातेरी कोळप्याने २ – ३ कोळपण्या कराव्यात किंवा तणांचा बंदोबस्त करण्यासाठी ऊस लागवडीनंतर ३ – ४ दिवसांनी जमीन वापशावर असताना ५ किलो अट्रॅझीन (अट्रटॉप) किंवा मेट्रीब्युझीन (सेंकॉर) १.२५ किलो प्रति हेक्टरी १००० लिटर पाण्यात विरघळून संपूर्ण जमिनीवर फवारावे.
- तणांचे प्रमाण जास्त असल्यास ऊस लागणीनंतर दोन महिन्यांनी २-४-डी (क्षार) १.२५ किलो प्रति हेक्टरी ५०० लिटर पाण्यात विरघळून तणांवर फवारावे किंवा ६० दिवसांनी कोळपणी करावी अथवा ऊस लागवणीनंतर हरळी, लव्हाळा यासारखी बहुवर्षीय तणे आढळस्यास ग्लायफोसेट २.५ किलो क्रियाशील घटक ५०० लिटर पाण्यातून प्रति हेक्टरी काळजीपूर्वक फक्त तणांवरच फवारावे. यासाठी डब्ल्यु.एफ.एन – ४० ( V आकाराचा ) नोझल वापरावा व नोझलवर प्लॅस्टीक हुड बसवावे.
- पाचटाचा वापर केला नसेल तर खोडवा पिकातील तणनियंत्रण करण्यासाठी खोडवा उगवून आल्यानंतर (४ आठवड्यांनी) ग्लायफोसेट २.५ किलो क्रियाशील घटक ५०० लिटर पाण्यात मिसळून प्रति हेक्टरी काळजीपूर्वक फक्त तणावरच फवारणी करावी.
मोठी बांधणी –
ऊस लागवडीनंतर सोळा ते वीस आठवड्यांनी रासायनिक खतांचे मात्रा देऊन पहारीच्या औजाराने वरंबे फोडून आंतर मशागत करावी व रीजरने मोठी बांधणी करावी. पाणी देण्यासाठी स-या वरंबे दुरुस्त करुन घ्यावेत
तण नियंत्रण :
शेतीमध्ये प्रामुख्याने सरीतील जास्त अंतर, उसाची सावकाश होणारी उगवण, वाढीचा कमी वेग, जमिनीचा प्रकार रासायनिक खतांचा जास्त किंवा समतोल वापर, तापमानातील बदल आणि पीक पीक पद्धती यामुळे अनेक नवीन तणे आढळून येत आहेत. या तणांचा बंदोबस्त करून सुरुवातीला किमान 4 महिने तरी ऊस तणमुक्त ठेवावा.US lagwad
तणनाशकांचा वापर :
ऊस पिकामध्ये तणांच्या नियंत्रणासाठी मेट्रीब्युझीन 2 ग्रॅम/1 लिटर + 2-4 डी 5 ते 6 मिली/1लिटर एकत्रित करून फवारणी घ्यावी.
सध्या बाजारात विविध कंपन्यांची अनेक तणनाशके उपलब्ध आहेत. आपल्या उसाची व्हरायटी, उसाचे वय, वाढ यानुसार आपल्या शेती सेवा केंद्र संचालकांच्या मार्गदर्शनानुसार तणनाशकांचा वापर करावा.
ऊसावरील महत्त्वाच्या किडी :
- बदलत्या हवामानानुसार ऊस पिकावर नवीन रोगांचा प्रादुर्भाव वाढला आहे. याचा परिणाम उत्पादनावर होतो. उसामध्ये खोडकिडीचा प्रादुर्भाव आढळून आल्यास कोराजन 5 ते 6 मिली प्रति 15 लिटर पाण्यातून किंवा हमला (क्लोरोपायरीफॉस+ सायपरमेथ्रीन) 30मिली 15 लिटर पाण्यातून फवारणी करावी.
- लोकरी माव्याच्या नियंत्रणासाठी कोनोबाथ्रा, मायक्रोमस, डिफा अशा मित्र कीटकांच्या प्रत्येकी 1000 आळ्या किंवा कोश प्रति हेक्टरी सोडाव्यात.
- हे उपलब्ध न झाल्यास फोरेट 10% दाणेदार हेक्टरी 20 किलो या प्रमाणात वापरावे.
- हुमणीग्रस्त क्षेत्रात मेटारायझियम ॲनिसोप्ली किंवा बिव्हेरिया बॅसियाना हे जैविक बुरशीनाशक क्षण खतातून किंवा ड्रीपमधून सोडावे. किंवा किलो फिप्रोनील 0.3GR 8 प्रति एकरी द्यावी व नंतर हलके पाणी सोडावे.US lagwad
उसावरील महत्त्वाचे रोग(US lagwad) :
- उसावर बेण्याद्वारे चाबुक काणी, गवताळ वाढ, खोडकुज तसेच हवेद्वारे तांबेरा व पानावरील तपकिरी ठिपके तर जमिनीतून अननस रोग मर व कुज या रोगामुळे गवताळ वाढ दिसून येते.
- कार्बेन्डाझिमच्या बेणे प्रक्रियेमुळे ऊसातील काणी रोगाचा बंदोबस्त होतो.
- उसावर पोक्का बोइंगच्या नियंत्रणासाठी 15 ते 20 ग्रॅम कार्बेन्डाझिम प्रति 15 लिटर पाण्यामध्ये मिसळून 10 ते 15 दिवसाच्या अंतराने 3 फवारण्या कराव्यात.
तोडणी व उत्पादन :
पूर्वहंगामी उसाची तोडणी १४ ते १६ महिन्यानंतर करावी. सध्या प्रचलित फुले २६५, को ८६०३२ आणि पूर्वप्रसारित एमएस १000१ या जातींचा वापर केल्यास हेक्टरी २00 टनांपर्यंत ऊस उत्पादन सहज मिळते.
अधिक माहितीसाठी पुढील व्हिडिओ पहा :